آشنایی با تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات

هلن صدیق بنای: فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره به فناوری است که دسترسی به اطلاعات از طریق ارتباطات از راه دور را امکان پذیر می‌سازد. فناوری که لازم و ملزوم زندگی انسان شده است. ict عبارت ICT یا به عبارتی فناوری اطلاعات و ارتباطات، Information & Communication Technology، شامل اینترنت، شبکه‌های بی‌سیم‌ -وایرلس، تلفن‌های همراه و سایر رسانه‌های ارتباطی است. در حقیقت، فناوری اطلاعات و ارتباطات با کابل‌کشی و یا سیستم پیوند و بی‌سیم به همگرایی با شبکه‌های صوتی و تصویری و شبکه‌های تلفن با شبکه‌های کامپیوتری می‌پردازد. تاریخچه فناوری اطلاعات اولین کامپیوترهاحدودا درسال ۱۹۵۰ در دسترس سازمان‌ها و مراکز دولتی قرار گرفت. و اولین کاربرد آن در انتخابات ریاست جمهور امریکا بود. این ایده، توسط پایگاه‌های اطلاعاتی متمرکز اطلاعات آمریکا در سال ۱۹۵۱ بود. سال ۱۹۶۰ حضور کامپیوترهای بزرگ با مفهوم انفورماتیک یا داده پردازی شکل گرفت وکاربرد آن درحوزه مدیریت اطلاعات طرفداران بیشتری پیدا کرد. ایده استفاده از سیستم‌های هوشمند و کمک به تصمیم گیرها درسالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ شکل گسترده‌تری به خود گرفت تا اینکه ایده اصلی اتوماسیون اداری وسیستم‌های بدون کاغذ امروزی را تقویت کرد. کشورهای دیگری چون ژاپن، آلمان، انگلستان و... نیز کاربردهای کامپیوتر درزمینه خدمات بانکداری، هتلداری، مدیریت پروژه‌ها و... را رشد و بسط دادند. با توسعه و رشد روزافزون شبکه‌های کامپیوتری، قدرت ارسال اطلاعات تصویری علاوه برصدا ازطریق شبکه‌های مخابراتی دردهه ۱۹۸۰ رو به فزونی گذاشت. سپس با پیوند تاریخی قدرت محاسباتی کامپیوتری وامکان ارسال اطلاعات، فناوری اطلاعات متولد شد. فناوری اطلاعات مجموعه ابزارها و روش‌های لازم برای تولید، پردازش، نگهداری، توزیع و حذف یا پاک کردن سیستم‌های مبنی بر اطلاعات به معنی فراگیر آن که شامل متن، صوت و تصویر می‌شود. ادغام شبکه‌های صوتی و تصویری در ساختارهای بزرگ اقتصادی، تجاری و علمی، مدیریت سازمان با سیستم شبکه‌های کامپیوتری همه و همه با استفاده از کابل کشی یک سیستم واحد و یکپارچه این فناوری صورت می‌گیرد. آشنایی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فناوری اطلاعات بر اساس چند فرایند نهادینه شده است: تولید، پردازش، ذخیره، بازیابی، انتقال اطلاعات، سرعت... و اجزای فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای اجزای چون؛ نرم‌افزار، سخت‌افزار، سیستم‌های کامپیوتری، طراحان، تولید کنندگان، اجزای الکترونیکی و ارائه دهندگان تجهیزات کامپیوتر است. در این میان، نواوری و خلاقیت باعث تغییر یا ارتقاء این اجزا شده است. این فناوی باعث ارتقاء سطح نیروی کاری در جامعه، توسعه نوآوری، تغییر زیرساخت‌های آموزش و پرورش در سطح جهان و تقویت ارتباط و ارتباطات انسانی، مکانیکی و...در سطح جهان شده است. دانستن کلید واژه‌های فناوری اطلاعات و درک تفاوت‌های آنها برای روشن شدن هر چه بیشتر بحث کمک می‌کند. دیتا یا data دیتا یا همان "داده"؛ مجموعه‌ای از نمادها، کلمات، اعداد، نمودارها و اعلائم گسسته و بی مفهومی‌هستند که رخدادها را نشان می‌دهند. اعلائمی‌ که از طریق مشاهده و تحقیق بدست می‌ایند. در واقع داده‌ها مواد خامی‌هستند که هنوز پردازش نشده‌اند مانند؛ تاریخ، مقدار یک صورتحساب، تعداد پرسنل شرکت، جزئیات لیست حقوق و...برای درک بهتر آن مثالی می‌زنیم؛ تاریخ تولد شما برای بدست آوردن سن شما یک" داده" است که پس از پردازش آن، می‌توان سن شما را اعلام کرد. تبدیل داده به اطلاعات اصول تبدیل داده با اطلاعات اینگونه ‌است که باید قبل ازهر چیز نیازها و کاربری درخواست کننده که می‌توان یک سازمان، یک شرکت یا یک کارخانه باشد، اطلاع حاصل کرد. اطلاعاتی نظیر؛ تعداد کاربری، جنسیت، پست‌ها، تحصیلات، رده بندی سازمانی، موقعیت کاربران و استفاده کنندگان سازمان و... داده‌ها معمولا بر اساس نیازدرخواست‌کنندگان، به اطلاعات مورد نظر تبدیل می‌شوند. همچنین اطلاعات باید دقیق و به روز باشند به طوری که باعث بهبود و ارتقاء کیفیت تصمیم‌گیری‌ها شوند. پارامترهای درست، مناسب، دقیق، با جزئیات و قابل فهم هستند که به عنوان ویژگی‌های اصلی اطلاعات مطرح می‌شوند. در مرحله بعدی فرایند، اطلاعات توسط پرسنل سازمان به دانش تبدیل می‌شوند. برای تولید دانش در یک فرایند نیاز به اطلاعات، نیروی انسانی و مدیریت دانش داریم. اطلاعات دانشی از مهمترین نتایج این فرایند است که باعث ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان‌ها می‌شود. مفاهیم: مدیریت داده‌ها چیست؟ اطلاعات چیست؟ اطلاعات، داده‌های پردازش شده و اعلائم ‌با مفهومی هستند که به توصیف و تعریف، داده‌ها می‌پردازند و توسط گیرنده پیام درک و تفسیر می‌شوند. در واقع ‌ با افزودن ۵ آیتم به داده‌ها، اطلاعات بوجود می‌ایند. آیتم‌های چون؛ زمینه، محاسبه، طبقه‌بندی، اصلاح، چگالش یا خلاصه سازی. از طرفی، اطلاعات بر اساس آیتم‌های چون؛ چه، چه زمانی، چه‌کسی، چه چیزی، چرا، چطور، چگونه و کجا جمع‌اووری و تعریف می‌شود. به این ترتیب اطلاعات لازم برای پاسخگوی به سئوالات مطرح جمع‌آوری و به روز می‌شوند. مجموع اطلاعات جمع‌اوری شده یک سیستم برای پاسخگوی به سئوالات، دانش سیستم گفته می‌شود و این مرحله نهایی فرایند است. فناوری و اطلاعات در واقع، ارتباطات برای اینکه از اطلاعات تهیه شده استفاده کند و پاسخ سئوال یا نیازهای کاربران خود را ارائه دهد، باید آن را در اختیار کاربران قرار دهد و این انتقال از طریق مفهوم ارتباطات انجام می‌شود. این ارتباط چندین شکل مختلف مانند؛ مکالمه حضوری، مکالمه تلفنی، ملاقاتهای رسمی، نامه‌ها، گزارش‌ها، اینترنت، اینترانت پیامک‌ها و...در این بین مطمئنا، ارتباطات نامطلوب نیز خواهیم داشت. ارتباطاتی برگرفته از نوشتارهای ضعیف یا غیر منطقی، طراحی بد، تصویر با کیفیت پایین، اختلالات فیزیکی و...که همه موجب عدم رضایت، گیرنده ارتباط خواهد شد. بهترین نوع ارتباط نوعی از ارتباط است که گیرنده و فرستنده هر دو مفهوم یکسانی را برداشت کنند و علی رغم همه پیشرفت‌های قرن تکنولوژی هنوز ارتباطات مناسب به ندرت انجام می‌شود. به همین دلیل هر یک از مدیران فناوری اطلاعات سازمان‌ها می‌بایست با تدابیر لازم و آماده سازی بستر مناسب، نسبت به بهبود سطح ارتباطات سازمان خود اقدام کنند تا این ارتباطات موثر و مناسب همه‌گیر شود. تبدیل اطلاعات تبدیل اطلاعات یعنی تبدیل اطلاعات بدست آمده از داده به شکلی از اطلاعات قابل درک و استفاده مانند؛ اسکن کردن یک متن و تبدیل آن به یک فایل، اسکن عکس یا دانلود و چاپ عکس، پرینت گرفتن مطالب آماده و... سیستم‌ها سیستم، مجموعه‌ای از اجزای به هم پیوسته است که برای تحقق اهدافی واحد با هم در تعامل هستند. هر سیستم از ورودی‌ها، خروجی‌ها، فرایند، بازخورد و محیط تشکیل شده است. سیستم اطلاعات سیستم اطلاعات، سیستمی برای کاربران سازمان است که به منظور حمایت و پشتیبانی از تصمیم گیری‌ها، اطلاعات تهیه می‌کند. به عنوان مثال؛ یک سیستم حقوق و دستمزد که یک سیستم اطلاعاتی تلقی می‌شود. این سیستم به صورت دستی و یا مکانیزه کار می‌کند. از انواع سیستم‌های اطلاعاتی می‌توان به سیستم‌های؛ پردازش داده‌ها، سیستم اطلاعات مدیریت، سیستم پشتیبانی تصمیم گیری، طرح جامع فناوری و... اطلاعات اشاره کرد. با توجه به رشد سریع فناوری اطلاعات درعرصه‌های مختلف و همچنین نیاز و وابستگی رو افزون به آن به خصوص در سازمان‌ها، ارگان‌ها، شرکت‌ها و...موجب شده است که داشتن، دانش فناوری اطلاعات و ارتباطات روز به یکی از وظایف مهم مدیران این سازمان و ارگان‌ها تبدیل شود. یا اینکه آنان باید با انتخاب بهترین کارشناس در این زمینه سازمان یا ارگان و شرکت خود رادر سطح رقابتی به روز کنند. مفاهیم: فراداده‌ چیست؟ فناوری اطلاعات تکنولوژی است که برای ذخیره، بازیابی، انتقال و پردازش اطلاعات استفاده می‌شود. امروزه سازمانها و موسسه‌های بیشماری از تکنولوژی اطلاعات استفاده می‌کنند تا با بهره گیری از تکنولوزی ذخیره، بازیابی، انتقال و پردا زش اطلاعات مدیریت نوینی رادر مجموعه خود اعمال کنند. با توجه به اینکه فناوری اطلاعات هزینه‌های زیادی را به سازمان تحمیل می‌کند، مدیران فناوری اطلاعات با درایت وتدبیر، بایستی در طرح جامع فناوری اطلاعات سازمان، مسائل اقتصادی را به دقت تشریح و عواقب آن را مورد بررسی قرار دهند تا در نهایت بتوانند بهترین گزینه را برای سازمان انتخاب کنند تا هماهنگ با سایر برنامه‌های سازمان و در راستای ایجاد ارزش افزوده قرار گیرد. ذخیره سازی اطلاعات هرگونه عملیاتی که اطلاعات را برروی یک رسانه ذخیره کند، معنا رسانه اینجا معنا خاص یک وسیله است که قدرت ذخیره، بازیابی و بازخوانی آن اطلاعات ذخیره شده را داشته باشد. برای مثال؛ عمل ذخیره سازی اطلاعات یا رایت اطلاعاتی چون؛ مطلب، فیلم، موسیقی، برنامه و... بر روی سی دی، دی‌وی دی، فلش و ... است. پردازش اطلاعات هرنوع عملیات بر روی داده یا اطلاعات در مسیر فرآیند تولید، ذخیره، بازیابی، انتقال اطلاعات و یا تبدیل داده به اطلاعات را به گونه‌ای که اطلاعات موجود را با افزایش افزوده همراه سازد، پردازش اطلاعات تعریف می‌کنند. برای مثال؛ محاسبه حقوق و دستمزد، تهیه تراز مالی، محاسبه اقلام مورد نیاز برای خرید و... مثالی برای ایجاد ارزش افزوده اطلاعات است. تبادل اطلاعات هرنوع عملیاتی که برروی اطلاعات در مسیر فرآیند تولید، ذخیره و بازیابی اطلاعات انجام شود تبادل اطلاعات یا به تعبیری انتقال اطلاعات محسوب می‌شود. مانند؛ ارسال یک یا چند فایل از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر، مثال عینی‌تر، اینترنت است که در آن انتقال اطلاعات از کامپیوتر مادر و سرور میزبان به کامپیوتر شماانجام می‌شود. فناوری و اطلاعات تحلیل اطلاعات هر گونه عملیات و فرآیندی که به تحلیل هوشمند، هدفمند و هوش گرای اطلاعات بدل شود، تحلیل اطلاعات گویند. تحلیل اطلاعات و پردازش اطلاعات درهوشمندی و تحلیل محتوایی درونی متفاوت هستند. اما از لحاظ خروجی و ارزش افزوده اطلاعات برابر هستند. مانند؛ نرم افزارهای هوشمند طراحی صنعتی و ساختمانی و... حذف یا پاک کردن اطلاعات هر نوع فرآیندی که باعث از بین رفتن و خروج بخشی از اطلاعات در فرآیند ذخیره، بازیابی و انتقال اطلاعات شود، حذف یا پاک کردن اطلاعات گفته می‌شود. به عبارتی، حذف یا پاک کردن اطلاعات جز پردازشی است که منجر به حذف اطلاعات موجود می‌شود. مانند؛ حذف اطلاعات اضافه و غیرضروری یک کامپیوتر. برای درک بیشتر یک خبرگزاری را در نظر بگیرید. این خبرگزاری به فناوری اطلاعات مجهز است و کلیه عملیات خبری خود را با اتکا به این فناوری انجام می‌دهد، یعنی بر اساس چهارعمل اصلی فنااوری اطلاعات؛ ذخیره، بازیابی، پردازش و انتقال اطلاعات... حال، خبرنگار این خبرگزاری طبق روال، خبر خود را به وسیله کامپیوتر تایپ و ویراستاری می‌کند. عکس‌های مطلب را نیز باید توسط فتوشاپ اندازه کرده و تبدیل به عکس وب کند. در نهایت او مطلب خود را در قسمتی از کامپیوتر اداره برای رویت سردبیر ذخیره می‌کند، "ذخیره اطلاعات". سردبیر این خبرگزاری خبر را دریافت، بازخوانی و در صورت نیازتصحیح می‌کند، "بازیابی اطلاعات". بعد از تایید نهایی این مطلب روی سرور خروجی با یک فرمت خاص قرار می‌گیرد، " پردازش اطلاعات". در بخش پایانی این خبر برروی شبکه‌های اینترنتی منتشر می‌شود، "انتقال اطلاعات". بنابراین، چهار اصل اطلاعات در این خبرگزاری مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. تاثیر تکنولوژی ارتباطی بر مدیریت رسانه کلیه عوامل و خدماتی که در انتقال اطلاعات در شبکه محلی و جهانی، ذخیره اطلاعا ت، بازیابی اطلاعات، باز خوانی و پردازش اطلاعات کمک می‌کنند، جز زیرساختار فناوری هستند. به دانش بهره گیری از این زیرساختارها، فناوری اطلاعات و ارتباطات گویند. البته مثالی که ذکر شد هرگز تمام ابعاد خصوصیات و ویژگیهای فناوری اطلاعات را در بر نخواهد گرفت، تنها تعریف ساده از یک اصطلاح فنی و پیچیده بود. مفاهیم: ارتباط و ارتباطات چیست؟ از طرفی، مفاهیم فناوری اطلاعات و ارتباطات همان مفاهیم فناوری اطلاعات را شامل می‌شود و چهار عنصر؛ ذخیره اطلاعات، بازیابی اطلاعات، پردازش اطلاعات، انتقال اطلاعات را به همراه دارد. اما نقش انتقال اطلاعات در فناوری اطلاعات و ارتباطات برجسته‌تر است و به نوعی لوازم سخت افزاری و مخابراتی مانند کامپیوترهای میان بر، شبکه‌های کامپیوتری، ماکرویوها، خطوط خاص مخابراتی ایکس، نقش اساسی دارند. فناوری و اطلاعات به عبارتی، ارتباطات نیز دراین میان نقشی معادل اطلاعات را دارد. البتهاز نظر متخصصین امر تفاوتهایی در این بین وجود دارد ولی در مجموع، همیشه نقش فناوری اطلاعات و فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی فرض می‌شود. حال این چهار عمل اصلی فناوری را کوتاه توضیح می‌دهیم؛ تبدیل اطلاعات؛ برای مثال اسکن کردن یک متن و تبدیل آن به یک فایل، ذخیره سازی اطلاعات پس از تایپ خبر و مقاله در حافظه ‌کامپیوتر خبرگزاری و... پردازش اطلاعات؛ ارقام و اعداد با کامپیوتر، محاسباتی که ممکن است در خبرهای اقتصادی و... درج شود واینکه مطلب یا خبری مورد پردازش و ویرایش قرار گیرد... تبادل اطلاعات؛ خبر به صورت فایل، ایمیل، تلفن ویا فاکس به دفتر خبرگزاری ارسال می‌شود. تحلیل اطلاعات؛ یک نرم افزار غلط‌های احتمالی را تصحیح و خبر را ویرایش می‌کند. حذف یا پاک کردن اطلاعات؛ خبر یا مطلبی و یا بخش از آن و یا عکس‌های از مطلبی مورد تایید سردبیر قرار نگرفته و از خروجی خبرگزاری پاک می‌شود... به طور خلاصه؛ فناوری اطلاعات، فناوری مربوط به سخت افزار و نرم افزار کامپیوتر به منظور پردازش، ذخیره سازی و انتقال اطلاعات است. فناوری اطلاعات مبحث جدیدی است که به سرعت رشد و توسعه یافته است. آی تی، مهارت‌های همه جانبه‌ محاسبات، ذخیره سازی، اطلاعات و ارتباطات است. آی تی، تغییرات بنیادی در دنیای کنونی ایجاد کرده و خواهد کرد. تغییراتی در انجام روش‌های جدید تجاری، اقتصادی و ارتباطی، ایجاد تفاوت و تنوع بسیار در انجام کارهای محاسباتی، نقشه کشی، طراحی، صنعتی، ایجاد سرگرمی‌های جدید، تولید یا ایجاد هنرهای جدید و... تکنولوژی اطلاعات شامل موضوعاتی چون؛ علم و تکنولوژی کامپیوتر است. علمی که به طراحی، توسعه، نصب و پیاده‌سازی سیستم‌ها، نرم افزارهای اطلاعاتی و در واقع استفاده بهینه از کامپیوتردر حل انواع مسائل موجود مربوط می‌شود. این علم روز به روز، نه! ساعت به ساعت، شاید هم بهتر است بگوییم؛ لحظه به لحظه خود را نو می‌کند به گونه‌ای که شما در این عرصه شگفتی فناوری و سرعت تغییر، نمی‌توانید خود را با آن همگام سازید. برای نمونه به تغییراتی که در سطح جوامع بشری صورت گرفته، اشاره می‌کنیم. تغییراتی که به جرات می‌توان گفت که تعداد کثیری از مردمان هنوز نتوانسته‌اند خود را با آن همگام سازند و به همین دلیل دردسرهای بسیاری برای خود و جامعه بوجود آورده‌اند. چطور سرور نام‌های دامنه (DNS) کار می‌کند می‌دانید که در حال حاضر، اکثر صورت حساب‌ و پرداخت‌ها، ثبت‌نام‌ها، خریدها و جستجوهای ما بصورت کامپیوتری انجام‌ می‌شود. این یکی از کاربردهای بسیار متنوع کامپیوتر است. خدماتی که کامپیوتر در حال حاضر ارائه می‌دهد قابل شمارش نیست. ولی می توان گفت از آموزش کودک خردسال شما گرفته تا گردش در فضای خارج از جو زمین را می‌توان در راسته کارها و کاربردهای کامپیوتر قرار داد. امروزه به کشورو مردمانی های جهان سوم و عقب مانده می‌گویند که با انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات بیگانه هستند. به عبارتی دانش کامپیوتری یا همان فناوری اطلاعات و ارتباطات ندارند. چرا که فناوری ترکیبی از مهارت‌ها، دانش‌ها، توانایی‌ها، مواد، ماشین‌ها و ابزارهایی است که انسان از آنها برای اطلاع، انتقال، خدمات، تبدیل و یا تغییر مواد خام به مواد ارزشمند استفاده می‌کند. مدیریت فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات مسائل مدیریتی در عصر تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات ایجاب می‌کند که آنان به سادگی از کنار نقش مهم این فناوری ‌های ارتباطی و اطلاعاتی رد نشوند. مفاهیم: ارتباطات دیجیتال چیست؟ حضور گسترده کامپیوتر و ابزارهای جانبی آن به درون ساختار اجرایی و اداری سازمان‌ها ونیز گسترش روز آفزون انجام اطلاع‌رسانی درمحیط شبکه جهانی اینترنت و اینترنت امری است که مدیران مسئول باید با توجه و درایت خاص به آن نگاه کنند. آنان باید راهکارهای مناسب و متناسب با سازمان خود در جهت بهره‌برداری بهینه از این فناوری به کار گیرند. هر چند، گسترش و پیچیدگی علوم کامپیوتر و فرایندهای تولید تا توزیع اطلاعات با توجه به تنوع تخصص‌های علمی‌ و فنی به حدی است که هیچ فردی نمی‌تواند به تنهایی در تمام ابزارهای اطلاعاتی وارتباطی صاحب علم و دانش‌ لازم باشد. با این وجود مدیر یک سازمان باید در حد لازم از اطلاعات تخصصی و پایه برخوردار باشد. توجه به کاربران و افرادی که باید با این فناوری کار یا از این فناوری استفاده کنند از جمله برنامه‌ریزی‌های مهم در مدیریت و هدایت راهبردی است. این امر با برگزاری دوره‌های آموزشی بر اساس نیاز گروههای کاری، ترغیب و تشویق کارمندان و کارشناسان باید صورت گیرد تا از این مهم یعنی فناوری ارتباطات و اطلاعات بهره‌برداری شود.